Nội dung chính
Hiện tượng da xuất hiện nếp nhăn do ngâm nước lâu được gọi là nếp nhăn do ngâm nước “water-immersion wrinkling”, đôi khi được gọi là ngón tay nhăn nheo (pruney fingers) hoặc lão hóa do nước (water aging). Đây là một tình trạng da tạm thời khi tiếp xúc với nước đủ lâu và da ở mặt lòng bàn tay hoặc bàn chân trở nên nhăn nheo.
CƠ CHẾ SINH LÝ
1. Quan điểm đã lỗi thời
Lớp sừng là lớp nông nhất của da chứa các tế bào sừng “keratin cells” chết. Khi da của bạn tiếp xúc với nước, lớp biểu bì sẽ bị thấm nước qua các ống tuyến mồ hôi. Quá trình này sẽ mất một thời gian vì tuyến mồ hôi thường chứa bã nhờn, có tác dụng chống thấm nước. Sau khi thành phần bã nhờn bị rửa trôi bởi nước, nước có thể xâm nhập vào ống tuyến mồ hôi. Đây là lý do tại sao tay và chân của bạn không bị teo lại ngay sau khi tiếp xúc với nước mà cần một khoảng thời gian đủ lâu để bã nhờn được rửa trôi. Khi một người ở trong hồ bơi hoặc bồn tắm trong một khoảng thời gian dài, các tế bào sừng chết sẽ hấp thu nước. Sự hấp thụ này làm cho diện tích bề mặt của da phù lên, nhưng do lớp này vẫn được gắn chặt vào mô sống nên để bù đắp cho diện tích bề mặt tăng lên, da sẽ nhăn lại.
2. Quan điểm hiện đại, nhấn mạnh vai trò của hệ thần kinh giao cảm
Các ngón xa có mật độ cao các mạch máu có thông nối động tĩnh mạch và là một trong số ít các vị trí trong cơ thể có chứa một số lượng lớn “các thể cuộn mạch, glomus” ở lớp trung bì (hay các cơ quan Hoyer-Grosser). Đây là các cơ quan chuyên biệt bao gồm các mạch máu có thông nối động-tĩnh mạch uốn lượn và bao bọc bởi lớp mô liên chắc chắn, và len lỏi chèn vào các mô xung quanh bởi các dải xơ. Các thể glomus ở lớp trung bì được liên kết cơ học trực tiếp với lớp biểu bì thông qua neo biểu bì “epidermal anchoring”. Khi thể glomus bị mất thể tích do sự co mạch, chúng sẽ co lại, tạo ra một áp lực âm giữa các cấu trúc sâu và nông trên bề mặt da, tạo ra một lực kéo lớp da ở biểu bì đang được neo bởi các dải xơ vào hướng các thể glomus.
Khi nước đi vào ống tuyến mồ hôi đã làm thay đổi cân bằng của các điện giải ở khu vực lân cận ống tuyến mồ hôi. Khi nồng độ các điện giải ở lớp hạ bì thay đổi sẽ gây hoạt hóa các neuron của hệ thần kinh giao cảm. Hoạt hóa hệ thần kinh giao cảm gây co mạch máu tại chỗ. Khi các thể cuộn này co lại, chúng kéo theo các phần của da ở bề mặt hướng vào các thể glomus này, làm cho da của bạn trở nên nhăn nheo. Do đó, những người bị tổn thương dây thần kinh ở hệ thần kinh giao cảm sẽ không có biểu hiện nếp nhăn ở tay và chân do ngâm nước.
Vậy lợi ích của đáp ứng này là gì?
Vấn đề này vẫn còn đang được tranh luận. Từ các bằng chứng từ nghiên cứu thực nghiệm đã ghi nhận sự xuất hiện các nếp nhăn giúp chúng ta cầm nắm tốt hơn và mang lại một lực kéo tốt hơn khi ở trong môi trường ẩm ướt, điều này có thể mang lại lợi ích về mặt tiến hóa, giúp cho tổ tiên của chúng ta trong quá trình tìm kiếm thức ăn hoặc chạy trốn kẻ săn mồi.
