Nội dung chính
Chia sẻ của Tiến sĩ Y học, Bác Sĩ : Quan Thế Dân
Sống khỏe mỗi ngày – Chủ đề: Có nên thụt tháo đại tràng thường xuyên?
Hôm trước khi tôi đăng bài nói về ung thư đại tràng, có bạn hỏi về trường phái thụt tháo đại tràng để thải độc, câu hỏi lại trúng ngày kỷ niệm của tôi nên tôi hôm nay ngồi viết trả lời ngay. Trước hết nói về trường phái thải độc này đã có từ lâu. Người theo trường phái này lập luận: đại tràng là nơi chứa phân, tích tụ chất độc, nên cần thụt tháo đại tràng để thải độc giúp cho cơ thể khỏe mạnh. Tuy nhiên có nhiều người phản đối, cho rằng thụt tháo thường xuyên sẽ phá vỡ cân bằng tự nhiên của cơ thể, sẽ gây hại nhiều hơn là có lợi. Vậy để bàn về vấn đề này, tôi xin nhắc lại chức năng của đại tràng rồi sau tôi xin kể về kinh nghiệm cá nhân, hy vọng sẽ giúp các bạn giải đáp được thắc mắc.
Chất độc trong đại tràng từ đâu sinh ra?
– Đầu tiên chúng ta phải công nhận với nhau là phân thì độc thật, mùi rất khó ngửi. Vì thế người ta mới chửi nhau là đồ cặn bã. Thế nhưng cái cặn bã ấy từ đâu sinh ra? Thức ăn khi ta mới ăn vào miệng thơm tho thế kia mà!
– Lần theo đường đi của hệ tiêu hóa, ta thấy khi thức ăn vào miệng, được nhai kỹ, trộn với nước bọt rồi đưa xuống dạ dày. Tại dạ dày thức ăn lại được co bóp nhào trộn kỹ với dịch dạ dày thành một dung dịch sền sệt gọi là dịch dưỡng chấp. Ở trong môi trường dung dịch thế này các phản ứng hóa học để tiêu hóa thức ăn mới xảy ra được. Dịch dưỡng chấp được dạ dày bóp phun xuống ruột non. Ở ruột non dịch dưỡng chấp trộn tiếp với dịch mật, dịch ruột non để chuyển hóa thức ăn và ruột non hấp thu dinh dưỡng.
– Như vậy là từ thức ăn thô cứng khi ta ăn vào, bây giờ đã biến thành một dạng dung dịch sền sệt đi trong ruột non. Dung dịch này vô khuẩn, có mùi thơm nhẹ dễ chịu. Chúng ta hãy nhớ khi ăn lòng lợn đi, đoạn lòng xe điếu nhỏ có đầy dịch màu trắng sữa, có phải luộc lên ăn rất ngon không nào. Thậm chí có nơi đồng bào còn bóp lấy dịch sống này cho bát thêm chút gia vị để làm nước chấm, giúp cho tiêu hóa thức ăn tốt hơn.
– Tôi phải nói kỹ như vậy để chúng ta thấy đồ ăn chúng ta ăn vào rồi tiêu hóa là đồ sạch, chẳng có gì gọi là độc hay là bẩn cả. Nên đừng có ai định rửa cả dạ dày hay ruột non để thải độc nhé.
– Câu chuyện bắt đầu thay đổi khi dịch tiêu hóa xuống đến đại tràng. Khi dịch tiêu hóa xuống đến đây thì rất lỏng, chứa nhiều phần tử thức ăn chưa tiêu hóa hết, cùng nhiều thành phần hòa tan trong đó là các chất muối và vitamin. Nếu cứ để nguyên như thế mà thải ra ngoài thì sẽ thành ỉa lỏng và mất rất nhiều nước và muối khoáng. Chúng ta cứ quan sát các trẻ nhỏ bị ỉa lỏng thì rõ.
– Lúc này đại tràng làm nhiệm vụ hấp thụ lại nước và muối khoáng có trong dịch tiêu hóa. Từ một lượng dịch tiêu hóa khoảng 10 lít/ngày, dịch tiêu hóa từ từ đi qua đại tràng và bị hút kiệt nước, trở nên khô, thành thỏi phân thải ra ngoài. Như vậy vai trò của đại tràng rất quan trọng, nếu không có đại tràng người ta sẽ chết vì mất nước và muối.
– Khối lượng phân bình thường khoảng 100 – 200 gam/ngày gồm 75% là nước. Phân thường có màu nâu, đó là màu của các sản phẩm thoái hoá từ sắc tố mật như stercobilin, urobilin. Tuy nhiên, màu của phân có thể thay đổi tuỳ theo thức ăn. Phân chứa các chất không tiêu hoá được của thức ăn, các muối khoáng, sắc tố mật, các tế bào biểu mô của ruột bị bong ra, các chất độc của gan thải qua đường mật, các loại vi khuẩn…. Như vậy câu chuyện phân chứa chất độc là có thật, tuy nhiên không phải là chủ yếu.
– Cái độc của phân đến từ chỗ khác, đó là do đám vi khuẩn cộng sinh trong đại tràng. Trong đại tràng có một hệ vi khuẩn cộng sinh rất phong phú, chúng sống bằng các chất dinh dưỡng còn sót lại trong dịch ruột xuống đến đại tràng. Chúng cũng có ích nhất định cho cơ thể khi chúng tổng hợp ra vitamin K, vitamin nhóm B, axit folic cho cơ thể con người. Nếu chúng ta cứ nhất quyết muốn làm sạch đám vi khuẩn này thì chúng ta sẽ bị thiếu các chất kể trên. Tuy nhiên đám vi khuẩn này sinh ra các chất độc do phân giải các chất đạm còn sót này thành các cấu trúc nitơ dở dang, gây độc cho thần kinh, như các chất bay hơi: amoniac NH3, indol, scatol, mercaptan, sulfua hydro… tạo nên cho phân có mùi khó ngửi.
– Các chất độc của phân này cũng ngấm vào máu và được máu đưa quay về gan để khử độc. Khi gan bị suy yếu, ví dụ như trong xơ gan, thì các chất độc này ngấm lên não gây hôn mê gan và người bệnh tử vong. Như vậy câu chuyện phân chứa chất độc là có thật. Cái này các bác sĩ đều biết, vì thế khi bệnh nhân xơ gan giai đoạn cuối các bác sĩ luôn phải cho người bệnh uống kháng sinh đường ruột để diệt hết vi khuẩn ở đại tràng, đồng thời luôn cho người bệnh uống thuốc nhuận tràng để tránh ứ đọng phân, từ đó giảm bớt nguy cơ ngấm chất độc lên não.
Chúng ta có thể chống được chất độc trong đại tràng bằng cách thụt tháo không?
– Câu trả lời là vừa có lại vừa không. Có: vì thụt tháo sẽ lấy các chất độc bay hơi đó khỏi đại tràng, giảm mật độ vi khuẩn ruột xuống, giúp giải độc tạm thời cho não. Tôi đã có vài lần cứu sống bệnh nhân bắt đầu bị hôn mê gan bằng cách cho thụt tháo, lấy ra rất nhiều phân cứng, thối inh cả phòng bệnh làm mọi người phải chạy hết. Sau khi thụt tháo rồi cộng với truyền dịch tích cực thì một hồi sau bệnh nhân tỉnh lại. Tức là thụt tháo sẽ có lợi khi bệnh nhân đang có bệnh lý, nhất là đang bị táo bón.
– Còn trên người vẫn đại tiện bình thường, một tuần hay một tháng chúng ta thụt tháo vài lần thì chẳng có tác dụng chống độc gì, vì chất độc kia cơ thể vẫn sinh ra hàng ngày mà. Nên tốt nhất là chúng ta nên để kệ cho đại tràng làm nhiệm vụ thải độc của nó vào mỗi buổi sáng. Chúng ta có thể giúp nó bằng cách uống đủ nước cho phân mềm dễ di chuyển, tập vận động nhẹ nhàng cho đại tràng có sức co bóp.
– Đấy là chưa kể nếu chúng ta thụt tháo hàng ngày sẽ làm mất đi các vitamin K, B… có ích, lâu ngày cơ thể sẽ sinh ra thiếu chất. Trên những bệnh nhân già yếu, nằm lâu do tai biến thì thường có táo bón mạn tính, có thể phải thụt tháo thường xuyên dài ngày, thì cần uống bổ xung các vitamin.
Câu chuyện về mẹ tôi.
– Khi bố mẹ về già thì tôi đã là bác sĩ nhiều năm rồi, nên bố mẹ tôi được chăm sóc tương đối cẩn thận (tuy rằng bây giờ nhiều lúc ngồi nghĩ vẫn cứ ân hận có những việc mình đã có thể làm tốt hơn). Mẹ tôi bị tai biến nhồi máu não, không đi lại được, lúc đầu là vịn giường tự ngồi dậy được, sau ngày càng yếu dần, lăn trở hay ngồi dậy đều phải có người đỡ. Thế mà chúng tôi đã giữ cho mẹ sống thêm được 7 – 8 năm nữa. Chăm sóc, thuốc men, tắm rửa, thay dra, ăn uống, đưa mẹ ra ngoài đi chơi, đi khám bệnh… mấy anh em và bố tôi đều làm rất thành thạo.
– Mẹ cũng bị táo bón hành hạ. Táo bón là do nằm liệt trên giường suốt ngày, ít vận động, hay phải nhịn vì có thể lúc muốn đi đại tiện lại không gọi được ai… Tôi cũng thay đổi chế độ ăn, cho mẹ uống Duphalac chỉ cải thiện chút ít. Nên tôi phải dùng đến biện pháp cơ học là thụt tháo cho mẹ hàng ngày. Sáng nào cũng vậy, cứ 6h sáng là tôi bế mẹ lên xe đẩy đưa vào toilet để làm vệ sinh buổi sáng. Trước thì để cho mẹ tự đi vệ sinh, nhưng sau thì tôi thụt cho mẹ bằng bốc thụt tháo. Khi tôi ra phố Phương Mai để mua bốc thụt tháo thì cô bán hàng giọng buồn buồn nói với tôi: Em cũng thụt cho mẹ em được 2 năm rồi cụ mới mất đấy. Thế mà tôi đã thụt tháo cho mẹ tôi được hơn 7 năm.
– Kỹ thuật thụt thì ta phải làm nhẹ nhàng. Cho nước ấm vào bốc rồi treo lên cao, tiếp đó thoa một chút dầu bôi trơn vào đầu que thụt rồi nhẹ nhàng đưa vào hậu môn, lắp dây dẫn nước vào, để nước chảy vào độ 5 phút, sẽ có cảm giác căng tức hậu môn, ta rút que thụt ra thì phân và nước sẽ ào ra. Sau đó thụt lại thêm một lần nữa rồi phun xịt nước rửa sạch sẽ. Thụt tháo như vậy rất có lợi cho sức khỏe người già, đường ruột không bị tích tụ các chất độc, người luôn khỏe khoắn sảng khoái. Có thể nói chính thụt tháo hàng ngày đã giữ cho mẹ tôi sống lâu hơn. Mấy năm cuối tôi không dám đi đâu xa vì cả nhà chỉ có tôi là thụt tháo cho mẹ nhẹ nhàng nhất.
Kết luận
– Cơ thể con người là kỳ diệu, đã trải qua quá trình tiến hóa hàng triệu năm nên các chức năng đã trở nên hoàn hảo, chúng ta không nên can thiệp thô bạo mà lợi bất cập hại.
– Chúng ta có thể giúp cho đại tràng thải độc bằng cách uống nhiều nước, đi đại tiện đúng giờ. Nếu bạn nào táo bón có thể dùng thêm thuốc nhuận tràng giúp cho việc thải phân dễ dàng. Tôi hay cho người táo bón dùng thuốc nhuận tràng Duphalac, ăn cơm chiều xong là uống 1 – 2 gói pha với 300ml nước, sáng hôm sau phần mềm dễ đi.
– Khoai lang có tác dụng nhuận tràng do làm tăng khối lượng phân, người hay táo bón nên ăn thêm ngày một hai củ. Người Nhật đã khảo sát tất cả các loại thực phẩm và kết luận khoai lang rất tốt cho người già, tốt ngang nhân sâm.
– Thụt tháo chỉ có ích trong trường hợp táo bón mà không giải quyết được bằng thuốc uống. Khi cần phải thụt tháo thường xuyên thì cần chú ý làm nhẹ nhàng, tránh tổn thương hậu môn và phải cho người bệnh uống bổ sung vitamin.
Hy vọng bài viết này của tôi giúp được chút gì cho các bạn.
Thân.
