Whey protein là một loại thực phẩm bổ sung protein cho người tập thể hình, cả nghiệp dư cũng như chuyên nghiệp. Trong những năm vừa qua, nhu cầu whey protein ngày càng cao do mức sống trung bình ngày càng được nâng cao cũng như phong trào tập thể hình ngày càng phát triển tại Việt Nam.
Tuy nhiên, whey protein chỉ là một thực phẩm bổ sung cho chế độ dinh dưỡng hàng ngày và nếu không biết sử dụng hợp lí, có thể bạn sẽ gặp phải những tác dụng không mong muốn. Bài viết này chỉ ra những tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng whey protein và các cách khắc phục chúng nếu có.
Nổi mụn
Đây là vấn đề thường gặp phải khi tiêu thụ một lượng lớn whey do cơ thể phải xử lí quá nhiều protein trong một thời gian ngắn. Sự rối loạn trong hoạt động của tuyến tiết bã nhờn gây tăng tiết chất nhờn, dẫn đến chúng dễ bị ứ lại và gây tắc, tạo ra mụn. Sự tăng sinh bã nhờn này có cơ chế chưa rõ ràng, nhưng được cho là do whey protein có tác động lên sự tăng bài tiết insulin.
Với nổi mụn, bạn có thể xem xét giảm lượng whey protein đưa vào cơ thể hoặc nếu không đỡ có thể chuyển qua các nguồn protein khác. Sử dụng một số thuốc điều trị tại chỗ có thể cần thiết.
Rối loạn tiêu hóa
Rối loạn tiêu hóa cũng là một phản ứng phụ khác thường gặp trong sử whey protein. Rất nhiều người uống whey protein là bị tiêu chảy. Nguyên nhân thường là do whey protein được sản xuất từ sữa, trong sữa có một loại đường có tên là lactose. Bình thường trong đường ruột, nó được thủy phân thành glucose và galactose ở ruột nhờ xúc tác của một enzyme có tên lactase. Tuy nhiên, có một bộ phận dân số không có enxyme này bẩm sinh nên khi uống vào, lactose không tiêu hóa được, tăng áp lực thẩm thấu trong lòng ruột già, kéo nước vào lòng ruột gây tiêu chảy.
Để khắc phục điều này, bạn nên chọn các sản phẩm whey protein không chứa lactose (kĩ thuật tinh chế rất tốt) hoặc có bổ sung các enzyme lactase giúp tiêu hóa được lactose.
Ngoài ra, nguyên nhân tiêu chảy còn có thể do trong whey protein, một số nhà sản xuất có thêm vào kháng sinh nhằm bảo quản sản phẩm khỏi sự tấn công của vi khuẩn, hoặc bản thân kháng sinh có trong whey là do nó được dùng trên bò cái, sau đó nó được bò cái bài tiết vào sữa và cuối cùng dẫn dến whey cũng nhiễm kháng sinh. Kháng sinh trong whey protein có thể ảnh hưởng đến hệ khuẩn chí đường ruột, tiêu diệt các vi khuẩn có lợi và làm phát triển các vị khuẩn có hại, gây tiêu chảy.
Trong trường hợp này bạn nên xem xét đổi whey protein hoặc sử dụng thêm men vi sinh để bổ sung lợi khuẩn cho đường tiêu hóa.
Tác động trên thận
Kì thực, ở liều dùng thông thường, sử dụng whey prtein không cho thấy ảnh hưởng đến chức năng thận của người khỏe mạnh. Tuy nhiên về lí thuyết, tăng lượng protein nạp vào cơ thể làm tăng gánh nặng đào thải các sản phẩm chuyển hóa chứa nito của thận (ure và creatinine). Whey protein khi dùng cho người chức năng thận suy giảm (thận hư, suy thận..) cần cân nhắc cẩn thận. Chức năng thận trong trường hợp này không còn còn tốt, do đó thải trừ ure và creatinine máu giảm, dẫn đến nồng độ của chúng trong máu tăng cao. Có thể tăng nguy cơ gặp hội chứng ure máu cao, nhiễm độc thần kinh trung ương, gây hôn mê…
Tác động trên gan
Tương tự như trên thận, chưa phát hiện các trường hợp gây độc gan của whey protein trên những người bình thường khỏe mạnh và dùng lượng whey hợp lí. Tuy nhiên, với những bệnh nhân có bệnh gan mạn tính (xơ gan, suy gan…), chức năng chuyển hóa protein bị giảm đáng kể, đồng thời sự gia tăng lượng protein nạp vào có thể gây tăng lượng amoniac trong máu (do gan không tạo thành được ure từ amoniac), tăng nguy cơ xuất hiện bệnh não gan (hôn mê gan).
Do đó, cân nhắc thận trọng cho bệnh nhân có bệnh gan mạn tính.
Phản ứng dị ứng
Phản ứng dị ứng whey protein khá hiếm gặp, tuy nhiên vẫn có thể xảy ra. Nguyên nhân là do whey protein được sản xuất từ bò, do đó với những người bị dị ứng với bò hoặc các sản phẩm từ bò thì không nên sử dụng. Dị ứng nhẹ thì ngứa, nổi mày đay, phát ban, trung bình thì phù mạch ở mặt, lưỡi… nặng hơn nữa là phản ứng phản ứng phản vệ, sốc phản vệ.
Những người bị dị ứng này không còn cách nào khác là phải ngừng sử dụng whey protein và chuyển sang sử dụng các nguồn protein khác không có nguồn gốc từ bò.
Ngoài các tác dụng không mong muốn kể trên, với những người mà sử dụng whey protein nhiều đồng thời lại cắt giảm quá mức tinh bột và chất béo (chế độ ăn low-carb) sẽ có thể dẫn đến các tác dụng không mong muốn đó là mệt mỏi, lo âu, dễ cáu gắt, đồng thời làm tăng nguy cơ tăng cân do chế độ ăn quá ít tinh bột làm họ luôn cảm thấy đói. Rối loạn kinh nguyệt có thể gặp phải đối với phái nữ. Chế độ ăn low-carb cũng có thể làm mất cân bằng sinh dưỡng nghiêm trọng nếu không biết cách áp dụng đúng.
Tóm lại, whey protein là một thực phẩm bổ sung tương đối an toàn nếu các bạn hiểu rõ và dùng nó đúng mục đích, đúng liều lượng.
Tham khảo thêm một số bài viết:
TOP các thực phẩm bổ sung dành cho người tập thể hình
Thực đơn dành cho người tập thể hình
